The Vremde Mirror

De VRT weet wat goed voor ons allen is. Daarom schrapt de VRT het jaaroverzicht. We zouden kunnen denken dat we met 2024 alle ellende achter de rug hebben, dat is evenwel buiten 2025 gerekend. Alle tekenen zijn gunstig. 2025 wordt nog rampzaliger dan 2024. Er was een tijd dat ik hierop maand per maand bij wijze van jaaroverzicht een fictieve opsomming van feiten formuleerde die zouden gebeuren in het nieuwe jaar, maar ondanks hun duidelijk overdreven aard de realiteit een spiegel voorhielden. Eigenlijk haal ik in deze column hetzelfde trucje uit, alleen staat alles nu echt te gebeuren en kunnen we hoogstens hopen dat het geen onderschatting van de werkelijkheid wordt.

Het begint al goed in januari. Trump verrast. Rik Torfs wordt geen minister in zijn regering. Te radicaal. Prettig nieuws voor Elon Musk die de schrijver van zijn berichten op X zo voltijds behoudt.

Februari oogt niet veel fraaier. De ultieme staakt-het-vurenonderhandelingen tussen Hamas en Israël draaien finaal op niets uit. Israël wordt ervan beschuldigd bewust de onderhandelingen te hebben gesaboteerd door zich te laten vertegenwoordigen door Georges-Louis Bouchez.

Maar dan moet maart nog komen. Een aflevering van De Afspraak met een zekere Marc Van Ranst, Erika Vlieghe, Geert Molenberghs en Steven Van Gucht. Een bijzondere aflevering aangezien ze niet samen aan tafel willen zitten, maar alle vier afzonderlijk een praatje doen. Botert het niet tussen hen? Benieuwd wat dat te betekenen heeft, maar veel kijkers vinden het verfrissend dat het eens niet over oorlog gaat.

April fleurt gelukkig op met een beetje positivisme. De klimaaturgentie dringt eindelijk door. Niet alleen komen alle regeringsleiders in de wereld overeen om de aarde met minstens 2°C op te laten warmen tegen 2050. Ook vervroegden ze de klimaattop die oorspronkelijk in december stond gepland. Tuvalu, de organisator van de top, kon niet verzekeren dan nog boven de zeespiegel te liggen.

In mei gaan we allen de afgrond in. Trump valt Rusland binnen, maar dacht dat het Groenland was. Eenmaal aanwezig in Rusland, blijft hij bij hoog en laag beweren Groenland te zijn binnengevallen en niet Rusland. Als dit niet Rusland is, maar Groenland, dan moet wat ik denk dat Groenland is Rusland zijn, beredeneert Poetin, die vervolgens Groenland inneemt. Aangezien Groenland deel is van NAVO-lidstaat Denemarken en een aanval op een van de NAVO-lidstaten wordt beschouwd als een aanval op allemaal, volgen er al snel bombardementen op Moskou. Dit gebeurt zonder de Verenigde Staten die zich uit de NAVO terugtrekken aangezien Trump Rusland niet wil aanvallen.

We zakken nog dieper in juni. België wordt getroffen door zware sociale onlusten nu zieken en gewonden sterven door een gebrek aan medisch personeel en een cyberaanval het land ook nog eens drie dagen platlegt. De partij Vlaams Belang wil de grenzen dicht zodat asielzoekers niet naar hun eigen land kunnen, maar hier blijven om de boel stutten. In Syrië staat er een nieuwe dictator op die we nu nog niet kennen met genocide als minst controversiële tijdverdrijf. De beurzen reageren enthousiast.

Juli en augustus zijn even miserabel. West-Europa wordt twee maanden geteisterd door hittegolven die record na record breken. De Kempen staan in lichterlaaie en het bluswater is op. Mocht u tot dusver wel voordelen zien, dan nog het volgende: ziekenhuizen liggen plat, mislukte oogsten, geplunderde winkels, de kusthoreca klaagt en de VRT trommelt Niels Destadsbader op om burgers te attenderen voldoende niet te drinken door zelf van een glas met een bodempje water te nippen omdat het water nu eenmaal op is. Destadsbader komt in het middelpunt van een storm te staan, omdat hij het filmpje dertig keer wou overdoen. Gelukkig kunnen in Vlaanderen de burgers rekenen op hun regering die niet laat betijen en komt met een klimaatplan getiteld ‘haalbaar, betaalbaar en extra snel gaar’.

September telt gelukkig maar dertig dagen. Dat is minder lang dan de Septemberverklaring van Vlaams minister-president Diependaele lijkt te duren. In tijden dat de straten van steden vollopen met mensen die door de opeenvolgende crisissen geen dak meer boven hun hoofd hebben, dat de zorgsector totaal is geëxplodeerd en er overal ter wereld verschillende oorlogen woeden waarbij er niemand nog scherp voor ogen heeft wie nu waar tegen wie aan het vechten is, staat die zoals verwacht geheel in het teken van begrotingsdiscipline.

Over oktober zwijgen we beter. Een aflevering van De Afspraak met als gasten Roger Housen, Stijn Baert, Rik Torfs en Theo Francken met als centrale thema dat een kernoorlog niet elke dag plezierig is, maar we moeten stoppen met naïef zijn. Een van de gasten merkt zelfs kansen voor de arbeidsmarkt op.

Sla november maar over.

December: een lichtpuntje. De mensheid haalt het einde van het jaar niet. De planeet kan opgelucht ademen. In België staan de federale regeringsonderhandelaars voor een cruciale week.

De Israëlische premier Benjamin Netanyahu zegt geen interesse meer te hebben in de Gazastrook. ‘Het hele gebied is het afgelopen jaar schokkend snel volstrekt onbruikbaar geworden.’

‘Ik begrijp nu beter waarom er geen filmploegen in de Gazastrook welkom zijn,’ vertelt Netanyahu. ‘Ik heb beelden gezien die me woedend en verdrietig maken. Het is ronduit schokkend hoe het gebied in iets meer dan een jaar compleet van de kaart is geveegd. Een grote puinhoop is het. Er staan nog nauwelijks huizen recht, straten liggen bezaaid met brokstukken en gehavende en ondervoede mensen leven op straat of schuilen in ruïnes.’

‘Ik zeg dit met ontzettend veel pijn in het hart, maar ik zie niet in hoe je nog iets moois van deze verwoesting kunt maken,’ gaat Netanyahu verder. ‘Gaza stond hoog op mijn verlanglijstje, maar het moet redelijk blijven. Toch geef ik het gebied niet zomaar op. Er is een tabula rasa nodig. We willen daarbij onze verantwoordelijkheid nemen en de Gazanen helpen door het gebied in versneld tempo helemaal plat te bombarderen zodat er zo snel mogelijk kan worden begonnen met een totale wederopbouw.’

Netanyahu is ook kritisch voor de Gazanen. ‘Dat zij niet meer zorg dragen voor dit prachtige stukje land, bewijst dat ze er niets te zoeken hebben. Het ligt politiek misschien wat gevoelig, maar ik denk dat er militaire controle van buitenaf nodig is.’

Het is er de tijd van het jaar voor. We zijn in oorlog. Je hoort politici zinnen beginnen dat ze uiteraard voor vrede zijn en eindigen met miljarden aan investeringen die zo zou je denken alleen maar dienstig kunnen zijn om een uiterst succesvol bloederig conflict te ontketenen op minimaal wereldschaal. Dat doen ze zonder zich wonderwel te verslikken in het uit hun mond druipend schuim dat tv-studio’s zelfs met rubberlaarzen niet betreedbaar maakt. Je moet er in het opinietheater maar eens op letten: het kan voor sommigen niet snel genoeg gaan.

Omdat ik er als de dood voor ben om naïef te worden bevonden door de zelfverklaarde realisten die zo nobel zijn om hun nietsvermoedende medeburgers uit hun slaap te schudden, ben ik klaar voor de oorlog. Beter gezegd: ik ben in oorlog. Ik marcheer nog net niet achter een vlag mijn graf in. Het meest risicovolle waarmee ik deze oorlogstijd tot dusver word geconfronteerd, is als fietser het fietspad delen met fatbikers. Ik ontken het niet: dat is ook heftig. Met in oorlog zijn bedoel ik mentaal voorbereid zijn. Mentaal voorbereid op wat? Heel eenvoudig. Oorlogstijd – en dan moet ik dus zeggen deze tijd – gaat doorgaans gepaard met enkele ongemakken. Wifiloze loopgraven, buren die elkaar verklikken voor andere zaken dan een illegaal aangelegd poolhouse en dan zie ik vast nog enkele kwesties over het hoofd zoals ontzettend veel mensen die voor niets doodgaan.

Het is in ons aller belang om aandachtig te luisteren naar wat generaals, defensiespecialisten, politici en jonathanholslagen te vertellen hebben. Het is goed dat ze er zijn. Het is dankzij hen dat ik voorbereid ben op de oorlog, pardon, al in oorlog ben. Zij waarschuwen niet zomaar. Zij hebben geen belangen bij de oorlogsindustrie, zij dromen er niet van soldaatje te spelen, zij vinden oorlog vies en kakigroene uniformen spuuglelijk, zij hebben als vaste talkshowgasten in tegenstelling tot de dolende massa geen oorlog nodig voor een zinvol levensdoel, zij vinden het niet fijn dat Trump aan de macht komt in de VS (het is gewoon toevallig zo dat ze zeggen dat er voordelen zijn aan Trump of dat Trump voor Europa goed zou zijn of dat ze ingehouden euforisch vertellen dat Europa nu eindelijk zijn eigen broek moet ophouden), zij vinden onze vredelievende manier van samenleven waarbij we onze meningsverschillen democratisch oplossen decadent in tijden dat het recht van de sterkste geldt en zij roepen al sinds ze op televisie mogen komen dat er oorlog komt en het is niet omdat ze op televisie mogen komen bij gratie dat ze zeggen dat er oorlog komt dat ze zeggen dat het oorlog is.

Zij zeggen dit helemaal niet omdat ze hun voorspellingen willen zien uitkomen. Zij weten gewoon al heel lang dat er oorlog komt en kijk, zij hadden al die tijd gelijk, nu is het bijna echt zo ver. Zij moeten alleen nog een beetje harder roepen dat er oorlog komt en eigenlijk al volop bezig is en wij moeten gewoon een beetje beter luisteren. Hoe beter we al hun raadgevingen opvolgen, hoe sneller we in een oorlog rollen. Het is het minste wat we kunnen doen. Het zou zonde zijn van ieders tijd mocht blijken dat zij ons voor niets hebben gewaarschuwd.

Voor de rest wens ik u namens al de generaals, defensiespecialisten, politici en jonathanholslagen die u in 2025 ziet paraderen op uw tv-scherm een vredig kerstfeest.

Matthias Vangenechten

Oké, we hebben het begrepen. Mensen willen geen zorgvuldig geselecteerd nieuws, maar selectieve meningen waarin ze zich helemaal wel of helemaal niet herkennen. Daarom geven we voortaan elk weekend ruimte aan onze zeer recent aangeworven huiscolumnist Matthias Vangenechten. Hij mag het zelf uitleggen.

Om te beginnen laten we hem zeggen dat hij het een hele eer vindt om voor The Vremde Mirror een wekelijkse column te schrijven. “Ik vind het een hele eer om deze kans te krijgen.” Misschien ook een kinderdroom die uitkomt? “Het is een kinderdroom die uitkomt.” En wat ga je met deze kans doen? “Ik ga deze kans met beide handen grijpen.”

Vangenechten bezorgt de lezer ook al een idee wat de column wordt. “Ik heb nog geen idee wat de column wordt. Door een hele poos niet te hebben geschreven, weet ik niet wat te mogen verwachten. Een nieuw begin draagt de belofte in zich dat het van alles kan worden, dus ook niets.”

Wauw, een man met een plan. Dat mag ook niet verwonderen. Vangenechten heeft in het verleden ervaring opgebouwd in het schrijven van satirische berichtgeving. Dat moeten we aan onze lezers die alleen vertrouwd zijn met betrouwbaar kwaliteitsnieuws even uitleggen: satirische artikels zijn fictieve nieuwsberichten die de draak steken met de werkelijkheid door gebruik te maken van overdrijvingen, parodieën, ironie en andere handige kneepjes die de lezer op het verkeerde been zetten. Het is als het ware een beetje de artistieke variant van het nimmer prijzenswaardige fake news.

Vangenechten stelt onze trouwe lezers ook meteen gerust. “De lezer van The Vremde Mirror zal niet worden misleid in mijn columns. Ik ben toe aan een nieuwe uitdaging. Ik ken het bijzondere geluk dat het niet verplicht is om als columnist originele opvattingen te verkondigen (het lijkt soms zelfs eerder verboden), dus kan ik gerust stellen dat de werkelijkheid de satire overtreft, dat de werkelijkheid satire de jongste jaren heeft ingehaald, dat de satirische grap een flets afkooksel is van de werkelijkheid die zich dagelijks ontvouwt in de nieuwsbulletins, enz. De lezer misleiden is nooit mijn bedoeling geweest – hoogstens een onhandig neveneffect – wel om de werkelijkheid verscholen onder een laagje vernis met archeologische precisie te ontbloten. De werkelijkheid is de overdrijving allang voorbij. Het probleem met de vorige zin is dat het geen overdrijving is.”

Gaat hij zijn oude liefde dan niet missen? “De tijd dat ik mensen uit effectbejag of om dubbele bodems te creëren dingen liet zeggen die ze nooit hebben gezegd in situaties die zich niet hebben voorgedaan, is voorbij. Dat kan ik ook niet maken tegenover de lezer van The Vremde Mirror die waarheidsgetrouwe duiding en analyses gewend is,” aldus Vangenechten.

“Bovendien meen ik dat deze tijd geen boodschap heeft aan satire,” gaat Vangenechten verrassend genoeg verder. “Satire leeft van de overdrijvingen, de absurditeiten en de contrasten die de grens tussen de werkelijkheid en het ongeloofwaardige op de proef stellen. Nu de werkelijkheid en het ongeloofwaardige in de regel volstrekt overlappen en de werkelijkheid zichzelf proactief in haar blootje zet, is satire disfunctioneel geworden. Het is zinloos om via overdrijvingen het publiek wakker te schudden voor hypocrisie, groteske fouten, perverse gedragingen en brutale onregelmatigheden, nu alles al in haar meest ontmaskerde vorm op straat ligt. Door de onloochenbare zichtbaarheid gaat het niet over zien, maar over willen zien.”

“In tijden van een op drift geslagen werkelijkheid, is het net urgent om de werkelijkheid tot haar correcte proporties te herleiden in plaats van via volstrekt ondienstig geworden overdrijvingen de al ontblote werkelijkheid proberen te demaskeren. De ontmaskering zit nu in de haarfijne beschrijving van wat er zich afspeelt en wat er wordt gezegd om de werkelijkheid zo scherp mogelijk te zien. Overdrijvingen, absurditeiten en in de verf gezette contrasten ruimen plaats voor vragen, nuanceringen en relativeringen. Dat maakt dat u de woorden in deze column zeer letterlijk hoort te nemen. Zijn mijn gedachten het lezen waard? Ben ik alles samen zelfs in staat om mijn gedachtegangen trefzeker te formuleren? U zult het net als ik moeten ondervinden. Vanaf volgend weekend leest u op deze plaats elk weekend een column. Of het weekend daarna. Dat kan ook.”